Қазақстанда сапарлап жүрген Еуропарламент депутаттары 11 мамыр күні қазақстандық қоғам белсенділерімен кездесіп, бірнеше мәселені талқылады деп хабарлайды Азаттық тілшісі. Кездесуге қатысқан саясаткер Әміржан Қосановтың айтуынша, кездесу жабық өтті және оған он шақты үкіметтік емес ұйымның өкілдері қатысты.

"Кездесуде Қазақстан қоғамындағы ең өзекті мәселелерді айтуға тырыстық. Оның ішінде ең алдымен саяси тұтқындарды босату жайын көтердік. Бұл жерде саяси тұтқын ретінде үш адам - Арон Атабек, Мұхтар Жәкішев және Макс Боқаевты атадық. Олар да бізге бұл мәселеден хабардар екенін, ресми және бейресми байланыс кезінде мұны қозғап жүргендерін жеткізді" деді Әміржан Қосанов.

Оның сөзінше, кездесуде екінші қозғалған мәселе - Қазақстандағы сөз бостандығы жайы болған. Қазақстанда бұрын жабылып қалған, қазір де істі болып жатқан басылымдар туралы айтылған.

"Келесі қозғалған бір мәселе - Қазақстанның еуропалық құрылымдармен қарым-қатынасы, байланысы болды. Мен АҚШ-тың Орталық Азия елдерімен ынтымақтастық орнатудағы 5+1 форматына Еуропа Одағын да қосып, 5+2 форматына өзгерту туралы ұсыныс жасадым. Бұл - Қазақстанды демократияландыру процесін жеделдеткен болар еді" деді Әміржан Қосанов.

Саясаткер Еуропарламент депутаттарына астаналық белсенді, 10 мамыр күні полицияның өзін тұтқындауы кезінде жарақаттанған Айдын Егеубаевтың хатын тапсырды.

Қазақстанда Еуропарламент депутаттары билік өкілдерімен кездесе бастаған 10 мамырда Астана, Алматы, Семей, Шымкент, Ақтөбе, Орал және Атырау қалаларында наразылық шаралары өткен. Наразылар "саяси тұтқындарды қамаудан босатуды" талап еткен.

Оқи отырыңыз: Қазақстандағы наразылық жайлы барлық ақпарат

Митингілерден кейін ондаған қатысушыларды полиция ұстап, бірқатарына әкімшілік жаза кесілді.

Ресейдің Магнитогорск гарнизондық әскери соты "әскерден қашты" және "шекараны заңсыз кесіп өтпек болды" деп айыпталған Қазақстан азаматын 6 жылға бас бостандығынан айырды. Бұл жөнінде "Медиазона" жазды.

Тергеу органдарының айтуынша, ер адам 2024 жылы қыркүйекте Ресей қорғаныс министрлігімен келісімшартқа отырған. Ақшасын алғаннан кейін мотоцикл сатып алып, Қазақстанға жақын Челябинск облысы Верненский ауданына барған. Шекараны кесіп өтпек болған кезде оны ФСБ-ның шекара басқармасының қызметкерлері ұстаған.

Сайттың жазуынша, оның аты-жөні аталмайды. Журналистер сот сайтында сол баппен сотталған бір адамның карточкасын тапты. Оның аты-жөні Сергей Соколов.

Биыл сәуірдің басында "Хочу жить" жобасы Украинадағы соғысқа Ресей жағынан қатысқан немесе қатысып жүрген Қазақстан азаматтарының тізімін жариялаған. Онда 661 адамның аты-жөні бар. Жоба мәліметіне сүйенсек, 2024 жылдың аяқ шеніндегі дерек бойынша, осы тізімдегілердің кемінде 78-і тірілер санатында жоқ деп есептелген. Бұған дейін Қазақстан ішкі істер вице-министрі Игорь Лепеха журналистерге "Хочу жить" жобасы жариялаған тізімді әуелі "тексеру қажеттігін" айтқан еді.

Қазақстан заңы азаматтарға шетелдегі соғыс немесе қақтығыстарға қатысуға тыйым салады.

2024 жылдың қарашасындағы дерекке сәйкес, Украинада соғыс басталғалы бері (2022 жылғы 24 ақпаннан бастап) Қазақстанда шетелдік қақтығыстарға қатысқан 46 қазақстандыққа қатысты қылмыстық іс қозғалған. Алайда олардың нақты қаншасы Украинадағы соғысқа қатысты екені көрсетілмеген.

27 мамырда Алматы қалалық соты Qaznews24 сатиралық паблигінің бұрынғы авторы Темірлан Еңсебектің апелляциялық шағымын қарап, үкімді өзгеріссіз қалдырды. Бұл жөнінде Азаттық Азия хабарлады.

Сот отырысы онлайн WhatsApp арқылы өтті. Қорғау жағы сотты офлайн өткізу туралы өтініш берді, алайда өтініш орындалмады.

27 мамырда прокурор сот үкімін 5 жыл қоғамдық-саяси қызметпен айналысуға тыйым салу туралы пунктпен толықтыруды өтінді. Ол үкімнің қалған бөлігін өзгеріссіз қалдыруды сұрады.

Ал адвокат Жанар Балғабаева “бірінші инстанциядағы сотта кеткен қателіктерге” назар аударды.

“Қылмыстық істі сот процесінде үш күн ішінде қарағанын алғаш рет көрдім. Куәларды сұрау, соңғы сөз бен үкім бір күнде болды. Бізге айғақтарды беруге уақыт берілген жоқ. Судья сот төрелігін жүзеге асыруда тәуелсіз болмады, заңсыз және негізсіз шешім шығарды” деді Жанар Балғабаева.

Биыл 11 сәуірде Алматының Наурызбай аудандық соты Темірлан Еңсебектің бостандығын бес жылға шектеп, қоғамдық-саяси қызметпен де айналысуға тыйым салған. Оны “араздық қоздыру” бабы бойынша кінәлі деп таныды.

Айыптау тарабының айтуынша, Темірлан Еңсебек "адамзаттың бейбітшілігі мен қауіпсіздігіне қатер төндіретін ауыр қылмысты қасақана жасаған". Прокурордың сөзінше, Темірлан Еңсебек Qaznews24 паблигінің әкімшісі бола отырып, 2024 жылғы қаңтарда өзі жүргізетін пабликте "орыс азаматтарының ар-намысын қорлайтын" трек жариялаған. Еңсебек "Йоу, орыстар" деген бейәдеп сөздерден тұратын әнді ресейлік тележүргізуші Тина Канделаки туралы постына қосқан.

Ал Темірлан Еңсебек өзіне тағылған айыптарды жоққа шығарады. Ол үкімді “тым қатаң” деп бағалаған. Ол сот кезінде жазбасы орыс этносына қарсы бағытталмағанын, даулы "Йоу, орыстар" әні Ресейдің Украинаға басқыншылығына қарсылық ретінде соғыстан кейін танымал болып кеткенін айтты. "Менің жақсы көретін қызым мен достарым – орыстар, оларды қалай жек көруім мүмкін?" деді ол.

Апелляция кезінде Темірлан Еңсебек істің саясиланғанын айтып, өзін ақтауды сұрады.

АҚШ президенті Дональд Трамптың арнайы уәкілі Кит Келлог Дональд Трамп, Владимир Путин және Владимир Зеленскийдің кездесуі Женевада өтуі мүмкін деп мәлімдеді. Ол бұл жөнінде Fox News телеарнасының эфирі кезінде хабарлады.

Кит Келлогтың сөзінше, АҚШ Украина жағынан атысты тоқтату шарттары жазылған құжат алған, енді соған ұқсас құжатты Ресей жағынан күтіп отыр.

"Бір аптадан астам уақыт бұрын президент Трамп Путинмен сөйлескен кезде ресейліктер меморандум әзірлейтінін айтқан. Мен оны шарттар тізбесі деп атап жүрмін. Мұндай құжатты Украина жағынан алдық. Енді ресейліктерден алу керек" деді Келлог.

Оның сөзінше, Америка жағы кездесуді Ватиканда өткізгісі келгенмен ресейліктер ол жаққа барудан бас тартқан.

"Сондықтан Женева келесі ықтимал орын ретінде қарастырылып отыр, құжатты келісіп, соғысты аяқтау үшін ол жаққа үш басшы – президент Трамп, президент Путин және президент Зеленский баруы мүмкін" деді Кит Келлог.

Үш жақты саммиттің мерзімі мен форматы әзірге ресми түрде рассталған жоқ.

Еуропа одағының кеңесі SAFE қорғаныс өнеркәсібіне 150 миллиард еуроға (170 миллиард доллар) дейінгі көлемде инвестиция құю бағдарламасын мақұлдады. Бұл туралы 27 мамырда жарияланған ақпаратта айтылған.

Бағдарлама Еуроодақтың қорғаныс қабілеті үшін аса маңызды саналатын инфрақұрылымдарды қорғауды және қару-жарақ пен оқ-дәрілер өндіруді қаржыландыруды көздейді. Қаржыландыру тек Еуроодаққа мүше елдермен шектелмейді – Украина, Ұлыбритания, Исландия, Лихтенштейн және Норвегия сияқты басқа мемлекеттер де қаражат алуға үміткер бола алады.

Қаржы оқ-дәрі, зымыран, артиллерия жүйелерін, әуе шабуылына қарсы қорғаныс жүйелерін, дрон өндірін, жасанды интеллектіні дамытуға және ғарыш өнеркәсібін қолдауға бағытталады. Өнімнің басым бөлігі Еуропа одағы аумағында өндірілмек.

SAFE бағдарламасы – Украинада соғыс жүріп жатқан шақта және АҚШ шетелдердегі әскерін қысқартуға ниеттеніп отырған кезде Еуроодақ елдері қабылдаған ауқымды қайта қарулану жоспарының алғашқы кезеңі. Бұл қайта қарулану бағдарламасының жалпы құны бірнеше жыл ішінде 800 миллиард еуроға (908 миллиард доллар) дейін жетуі мүмкін.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Еуроодақ елдері 150 млрд еуроның қорғаныс қорын құруға келісті

Қазіргі кезде Алматының тергеу абақтысында қамауда отырған Шешенстан азаматы Мансур Мовлаевты Ресей билігі саяси себептермен қуғындап отыр деді оның адвокаты Мұрат Адам Азаттыққа.

Ресей билігі іздеу жариялаған Мансур Мовлаевты мамыр айының ортасында Алматыда полиция ұстап, тергеу сотының шешімімен ол 40 күнге қамауға алынған. Полиция Мовлаевтың ісі бойынша түсініктеме берген жоқ. Тергеу соты кезінде оны қорғаушылар егер Мовлаев Шешенстанға экстрадицияланса, оның өміріне қауіп төнетінін алға тартқан.

Қазақстан өзі ратификациялаған халықаралық құжаттардың – Босқындар мәртебесі туралы Конвенция, Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пакт пен БҰҰ қабылдаған Адам құқықтары мен бостандықтарының жалпыға ортақ декларациясының талаптары бойынша, пана іздеуші тұлғаны басқа елге экстрадициялаудан бас тартуға міндетті.

Адвокат Мұрат Адамның айтуынша, қамауда отырған Мовлаев Қазақстаннан өзіне босқын мәртебесін беруді сұраған. Қазақстан билігі Мансур Мовлаевты пана іздеуші тұлға ретінде тіркеп, тиісті куәлік берген.

– Бұл куәлік Мансурға босқын құқығы берілді дегенді білдірмейді, бұл тек бастапқы кезең, яғни оның мәселесі әлі босқындар мәселесі жөніндегі комиссия тыңдауында қаралып, талқыланады, – деді адвокат.

Құқық қорғаушылар Мовлаевқа босқын мәртебесін алуға қажет барлық тиісті құжаттарды жинастырғанын айтты. Алдағы уақытта Алматы қаласының жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасы жанындағы уәкілетті орган босқындар ісі жөніндегі комиссия отырысын өткізеді. Мемлекеттік орган тыңдау өтетін уақытты алдын ала хабарлауға тиіс деді Адам Мұрат.

– Тыңдауға қазіргі кезде тергеу изоляторында отырған Мансурдың өзі де тікелей қатысуға тиіс. Әдетте қамауда отырғандарды тыңдауға онлайн қатыстырады, бұл жолы да сөйтуі мүмкін. Біз жинаған құжаттарда Мансур Мовлаевтың саяси себептермен қуғын-сүргінге ұшырағаны нақты дәлелденген. Бізде ондай деректер бар және оларды заңды түрде негіздеп бере аламыз, – деді адвокат Мұрат Адам.

"Кавказ.Реалии" сайтының дерегінше, Мансур Мовлаев 2018 жылы Ресей құрамындағы Шешенстан республикасын электрмен қамтамасыз ететін "Шешенэнерго" компаниясында инженер болып істеген. Кей ақпарат құралдары мен шешен оппозиционерлерінің жазуынша, 2020 жылы Мовлаев "республика билігін сынағаны үшін" үш жылға түрмеге кесілген. Алайда ол нақты қандай баппен сотталғаны белгісіз. Редакция журналистері сот сайтынан ол жөніндегі сот үкімін таба алмаған.

2022 жылы қамаудан шартты түрде босап шыққан Мовлаевты сол жылы тамызда шешен полициясы қайта ұстап, құпия түрмелердің біріне қамаған деп айтылады. Мовлаев ол жақтан қашып кетіп, Қырғызстанға жеткен. Ресейде оған экстремизм бабы бойынша іздеу жарияланған деп айтылады. Мовлаев былтыр Ресейге экстрадициялау қаупі төнгенін айтып, Қырғызстаннан кеткен.

Еуропа одағы Ресейге қарсы санкцияларды айналып өту әрекеттерінің 80 пайызына Қытайдың қатысы бар деп күдік келтіреді. Бұл жөнінде Германия сыртқы істер министрлігінің жабық есебінде айтылған деп хабарлады Süddeutsche Zeitung газеті мен NDR және WDR телеарналары.

Құжат 20 мамыр күні Брюссельде өткен Еуроодақ сыртқы істер кеңесінің отырысының қорытындысын түйіндеген. Ол жиында Ресейге қарсы санкциялар режимін кеңейту мүмкіндіктері және бұрын қабылданған шаралардың тиімділігі талқыланған.

Құжатқа сәйкес, Еуроодақ санкциялар Ресей экономикасына айтарлықтай әсер еткен деп есептейді. Тасадағы флотпен күресте белгілі бір жетістіктерге қол жеткені айтылған. Еуроодақтың санкциялар жөніндегі комитетінің төрағасы Дэвид О'Салливан ондай кемелер жиі пайдаланып жүрген Түркия, Үндістан және Малайзия порттарына қарсы санкция енгізу мүмкіндігін қарастыруды ұсынған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

БАҚ: Трамп Ресейге қарсы жаңа санкция енгізуді қарастырып жатыр

Брюссель Ресейге әскери мақсатта пайдаланылуы мүмкін тауарлардың үшінші елдер арқылы экспортын шектеу бағытында "кейбір жетістіктерге" жеткен. Атап айтқанда, Армения, Сербия, Өзбекстан және Үндістан бағытындағы экспортқа байланысты нәтиже бар. Алайда, Қазақстан, Біріккен Араб Әмірліктері және Түркияға келсек, қиындықтар әлі бар деп жазылған құжатта.

Есепте Еуроодақ Ресейге қарсы санкцияларды айналып өтуге қарсы күресте АҚШ-тың қолдауына арқа сүйей алмайтыны айтылған. Бұл мәселеге байланысты келіссөздер сәтсіз аяқталған.

Құжатқа сәйкес, О’Салливан Еуроодақ пен АҚШ арасында санкциялар режимі бойынша ешқандай бірлескен байланыс қалмағанын растаған. Сондай-ақ, G7 елдерінің жаңа шектеу шаралары бойынша ынтымақтастығы бұрынғы "қарқыннан айырылғанын" атап өткен.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Еуроодақта Ресейге санкция салатын тетік қалды ма?

АҚШ президенті Дональд Трамп осы аптада Ресейге қарсы жаңа санкциялар енгізу мүмкіндігін қарастырып жатыр, деп жазды Wall Street Journal басылымы Трамптың төңірегіндегі дереккөздерге сүйеніп.

Басылымның мәліметінше, талқыланып жатқан шаралар арасында Ресейдің банк секторына қосымша санкциялар салу қарастырылмаған. Жаңа санкциялардың мақсаты – Ресей президенті Владимир Путинді ымыраға келуге, соның ішінде АҚШ президенті талап етіп отырғандай, атысты отыз күнге тоқтатуға келісуге мәжбүрлеу. Жаңа санкциялар бойынша түпкілікті шешім әлі қабылданған жоқ, Дональд Трамп бұл идеядан бас тартуы да мүмкін.

25 мамыр күні президент Трамп Ресейге қарсы жаңа санкциялар енгізу мүмкіндігін сөзсіз қарастыратынын мәлімдеп, Ресей президенті Владимир Путинді сынға алған. Ол Ресей басшысының әрекетін түсінбейтінін айтты.

"Біз келіссөз жүргізіп жатқан шақта, ол Киев пен басқа қалаларға зымыранмен шабуыл жасады. Бұл маған мүлде ұнамайды", – деді АҚШ президенті. Ол мұны Ресей әскері Украина қалаларын жаппай атқылағаны жайлы ақпарат тарағаннан кейін айтты.

Wall Street Journal басылымының жазуынша, бірнеше апта бойы Трамп Путинге атысты тоқтатудан бас тартқаны үшін қысымды күшейту қажеттігі жөніндегі үндеулерге құлақ аспай келген. Америкалық ресми тұлғалардың айтуынша, Трамптың басты уәждерінің бірі – ол Путинді жақсы танитынына сенімді болған. Сондықтан ол Ресей басшысы маған жасаған жақсылығы ретінде соғысты тоқтатуға келіседі деп ойлаған. Алайда өткен аптада Путинге телефон шалып, екеуі екі сағаттан артық сөйлескеннен кейін АҚШ президентінің пікірі өзгере бастаған. Сол жолғы әңгіме барысында Путин Украинамен бітімге келуге дайын емес екенін аңғартқан.

Сонымен қатар, АҚШ конгресінің сенатында Трамптың одақтасы, республикашыл сенатор Линдси Грэм мен демократ сенатор Ричард Блументаль ұсынған заң жобасы қаралып жатыр. Бұл жоба Ресейге қарсы жаңа санкциялар салуды және Ресейден мұнай, газ және уран сатып алған елдерден келетін өнімдерге жоғары кедендік баж салығын енгізуді көздейді. Сенат мүшелерінің басым көпшілігі бұл бастамаға қолдау білдіріп отыр.

Ресей президенті Владимир Путин, Ресей нарығынан кететінін мәлімдесе де, осы елден әлі де табыс тауып жатқан шетелдік IT-компанияларды "тұншықтыруға" шақырды.

"Оларды тұншықтыру керек. ... Мұны еш қымсынбастан айтып отырмын, себебі олар бізді тұншықтырғысы келеді, біз де солай жауап қатуымыз керек. Бар болғаны сол. Біз ешкімді қуған жоқпыз, ешкімге кедергі келтірген жоқпыз, керісінше, оларға нарығымызда жұмыс істеуге барынша қолайлы жағдай жасадық. Ал олар бізді тұншықтырмақшы. Бізден де дәл сондай жауап болу керек", – деді Путин 26 мамыр күні Кремльде кәсіпкерлермен кездесуде.

Путин мұны Iva Technologies компаниясының бас директоры Станислав Иодковскийдің сөзін бөліп жіберіп айтты. Иодковский өз сөзінде Ресейден кеткен, бірақ әлі күнге дейін жұртқа қызметін ұсынып отырған Zoom мен Microsoft сынды сервистердің жұмысын "аз-мұз шектеуді" сұраған еді.

"Мысал келтірейін: кейбір сарапшылардың болжамынша, Ресейде осы сервистердің әлі де жұмыс істеп жатқанының салдарынан бұл сала миллиардтаған шығын шегеді", – деді Иодковский.

Путин ресейліктердің Батыстың бағдарламалары мен сервистеріне "байлануын" "зиян әдетке" теңеп, Ресейдегі қолданушыларды ондайдан арылтуды талап етті.

Бұған қоса, Путин шетелдік маркетплейстерге де назар аудару қажеттігін айтты. Бұл платформалар Ресейге "не болса соны, кез келген мөлшерде" жеткізе алады деді ол. Путиннің сөзінше, ресейлік өнімдердің орнына шеттен әкелінген құрал-жабдықтарды пайдалануға мүмкіндік беретін "айла-амалдар" жойылмайынша, Ресейде "өзіміздің дымымыз болмайды".

Ол сондай-ақ Ресей нарығынан кеткен "Макдональдс" мейрамханалар желісінің орнына ашылған "Вкусно – и точка" дәмханалар желісіне баруға уәде берді. Егер "Макдональдс" қайта оралғысы келсе, Ресей оны "қызыл кілем төсеп" қарсы алмайды деді Путин.

АҚШ-тың Таяу Шығыс бойынша арнайы өкілі Стив Уиткофф палестиналық ХАМАС радикал тобы (АҚШ пен Еуроодақ террористік ұйым деп таныған) Газа секторында атысты тоқтату туралы ұсынылған шарттарға келісті деген ақпаратты жоққа шығарды.

Бұған дейін Reuters агенттігі аты-жөні аталмаған, ХАМАС тобына жақын палестиналық шенеуніктің айтқанына сүйеніп, ХАМАС Газа секторында атысты тоқтату жайлы Уиткоффтың ұсыныстарына келісім берген деп хабарлаған еді.

Reuters агенттігі сүйенген әлгі шенеуніктің сөзінше, Уиткоффтың ұсынысына сәйкес, ХАМАС 2023 жылдың 7 қазанынан бері кепілде ұстап отырған көзі тірі он израильдік тұтқынды екі кезеңде босатуға тиіс болған. Мұның қарымы ретінде Газа секторында 70 күнге атысты тоқтату режимі енгізіліп, Израиль сектордан әскерін ішінара әкетеді және Израиль түрмелеріндегі жүздеген палестиналықты босатады деген еді ол.

Ал Уиткофф болса, ХАМАС-қа атысты тоқтату жөнінде ондай ұсыныс жасамағанын мәлімдеген.

Reuters-тің хабарлауынша, Израиль өкілі бұл жоспарды қабылдауға келмейтін ұсыныс ретінде бірден жоққа шығарған және ондай жоспар Уиткоффтың шын мәнінде ұсынғандарымен сәйкес келмейтінін айтқан.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

ХАМАС кепілде ұстаған Идан Александерді босатты

Мұның алдында, 2024 жылдың қаңтарында Израиль мен ХАМАС арасында жасалған атысты тоқтату туралы келісім биыл 18 наурызда бұзылған еді. Оған ХАМАС тобының қолында қалған барлық тұтқындарды дереу босату туралы талапты орындаудан бас тартуы себеп болды. Израиль қорғаныс армиясының (ЦАХАЛ) бағалауынша, қазіргі таңда ХАМАС-тың қолында кепілге алынған адамдардың шамамен 50-ге жуығы қалып отыр, олардың тек 21-і тірі деп есептеледі.

ХАМАС бұған дейін Израиль әскерін Газадан толық әкеткен жағдайда, кепілде ұстап отырған адамдарды босатып, атысты біржола тоқтатуға дайын екенін мәлімдеген болатын. Ал Израиль премьер-министрі Биньямин Нетаньяху Газа секторындағы соғыс тек ХАМАС ұйымы толық жойылғаннан кейін ғана аяқталуы мүмкін деген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Израиль Газа секторында ірі шабуыл бастады

Батыс елдері Украинаға берілген қару-жарақтан алыс қашықтағы нысаналарды атуға қойылған шектеуді алып тастады. Бұл жаңалықты Германияның жаңа канцлері Фридрих Мерц WDR телеарнасы эфирінде мәлімдеді.

"Украинаға берілетін қару-жарақтан алыстағы нысананы атуға енді британдар да, француздар да, біз де шектеу қоймаймыз. Сол сияқты америкалықтар тарапынан да шектеу жоқ", – деді Мерц.

Оның сөзінше, бұл Киев "мысалы, Ресейдегі әскери нысандарға шабуыл жасау арқылы өзін қорғай алады" дегенді білдіреді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Стармер мен Макрон Ресей аумағына соққы беру бойынша АҚШ ұстанымын өзгерткісі келеді

Мерц бұған дейін бірнеше рет Украинаға әскери көмекті ұлғайтуға шақырған, соның ішінде алысқа ұшатын "Таурус" қанатты зымырандарын беруді ұсынған. Алайда Киевке ондай зымыран беруге бұрынғы канцлер Олаф Шольц басқарған үкімет қарсы болған.

"Мен әрқашан мұны [Украинаға Taurus зымырандарын беруді] еуропалық серіктестермен келісілген жағдайда жасар едім деп айтып келемін," – деді Мерц. Германия канцлері атап өткендей, Батыстың кей елдері Украинаға алысқа ұшатын зымырандар жеткізуді әлдеқашан бастаған.

Бұған дейін Германия үкіметі Украинаға берілетін жаңа әскери көмек пакеттерінің мазмұнын егжей-тегжейлі жарияламау жөнінде шешім қабылдаған еді. Мерц Германия Украинаға "Таурус" зымырандарын жібергенін я жібермегенін нақтыламады.

Мерцтің мәлімдемесіне байланысты пікір білдірген Кремльдің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков:

"Егер ондай шешім расымен қабылданса, бұл біздің саяси жолмен реттеу мақсатына қайшы келеді," – деп мәлімдеген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Ұлыбритания, Германия, Франция және Польша басшылары Киевке барды

Ресей әскері Балтық теңізінде мұнай таситын танкерлерге еріп жүретінді шығарды. Ол танкерлер, болжам бойынша, тасадағы флотқа тиесілі болуы мүмкін. Финляндияның қорғаныс министрі Антти Хяккянен Yle телеарнасына берген сұхбатында осылай деп мәлімдеді.

Министрдің сөзінше, танкерлер Фин шығанағынан өткен кезде әскери кемелер қоса еріп жүреді. Ол операцияға қандай кемелер қатысып жатқаны нақты айтылмаған. Хельсинки әлгі кемелердің танкерлерге бұлайша еріп жүруін қауіп деп қарастырмайтынын мәлімдеді.

Теңізде танкерлермен бірге жүру Финляндия мен Эстонияның шекара қызметкерлері "тасадағы флотқа тиесілі" делінетін танкерлерді ұстағаннан кейін басталған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

FT: Ресей мұнай шектеулерін айналып өту үшін "көлеңкелі флот" жасақтайды

Еуропа одағы елдері ескірген танкерлердің Ресей мұнайын тасымалдауы аймақ экологиясына қатер төндіруі мүмкін екенін айтып отыр. Оған қоса, Еуроодақ енгізген санкцияларға сәйкес, әлгіндей кемелер мұнайды белгіленген шекті межеден асатын бағамен тасымалдаған жағдайда оларға сақтандыру қызметін көрсетуге тыйым салынады.

Дүйсенбі күні Финляндияның сыртқы істер министрлігі Ресейдің елшісі Павел Кузнецовты шақыртып, оған 23 мамыр күні екі ресейлік әскери ұшақ елдің әуе кеңістігін бұзған деген болжамға байланысты нота тапсырды, деп хабарлады Yle телеарнасы.

СІМ өкілдері Ресей елшісіне Финляндия шекара бұзылған болуы мүмкін деген дерекке мән бере қарап отырғанын және бұл мәселеге байланысты ресми түсініктеме талап ететінін жеткізген.

Өткен аптада жұма күні күндіз Хельсинкидің шығысында орналасқан Порвоо коммунасы ауданында Финляндия әуе кеңістігі шекарасы бұзылған болуы мүмкін деген ақпарат тараған. Оқиғаның егжей-тегжейі жарияланған жоқ. Мәскеу ол оқиға жөнінде ешқандай пікір білдірмеді.

АҚШ президенті Дональд Трамп Еурокомиссия төрайымы Урсула фон дер Ляйенмен телефонмен сөйлескеннен кейін Еуропа одағынан елге келетін тауарларға 50 пайыздық тариф енгізуді 9 шілдеге қалдырды.

"Бүгін маған Еуропалық комиссия төрайымы Урсула фон дер Ляйен қоңырау шалып, 50 пайыздық тариф бойынша маусымның 1-іне белгіленген мерзімді ұзартуды өтінді. […] Мен 2025 жылдың 9 шілдесіне дейін ұзартуға келістім", – деп жазды Трамп Truth Social әлеуметтік желісіндегі парақшасында.

Трамп Еурокомиссия жетекшісімен әңгіме "өте жағымды" болғанын айтты. Ол "келіссөз көп ұзамай басталады" деп жазды.

Фон дер Ляйен президент Трамп екеуі "жақсы" әңгіме өткізгенін X әлеуметтік желісінде жазды.

"Еуропа келіссөздерді жедел әрі батыл түрде алға жылжытуға дайын. Жақсы мәмілеге қол жеткізу үшін бізге 9 шілдеге дейін уақыт қажет", – деді ол.

АҚШ 1 маусымнан бастап Еуропа одағынан келетін көптеген тауарға 50 пайыздық тарифті күшіне енгізбек болған. Бұған дейін Трамп Еуропа одағымен тариф жайлы келіссөздер тығырыққа тірелді деп мәлімдеген еді.

• Биыл 2 сәуірде Трамп АҚШ-тың сауда серіктестерінің көпшілігінен баж алымы ұлғайтылатынын жариялаған. Мысалы, Еуропа одағынан АҚШ-қа баратын тауарларға 20 пайыздық баж салығы енгізілсе, Ұлыбритания тауарларына - 10%, ал кейбір елдердің тауарларына 40% және одан да көп мөлшерде баж салығы енгізілетінін мәлімдеген.
• 10 сәуірде АҚШ президенті 75 елден келетін тауарларға салынатын жаңа баж салығын енгізуді 90 күнге кейінге қалдырғанын, ал Қытайдан баратын тауарларға баж салығын 145% мөлшерінде бекіткенін мәлімдеді. Көп ұзамай Қытай АҚШ-тан баратын тауарларға 125% мөлшерінде баж салығын енгізетінін жариялады.
• Еуропа одағы АҚШ тауарларына 25% баж салығын енгізуді 90 күнге кейінге қалдырған.

Сауд Арабиясы 2026 жылдан бастап алкоголь өнімдерін шектеулі түрде сатуға және тұтынуға рұқсат бермек деп жазды үндістандық The Economic Times газеті. Бұл – осы елде 2030 жылы өтетін Дүниежүзілік EXPO көрмесіне және 2034 жылы болатын футболдан әлем чемпионатына дайындықтың бір бөлігі деп хабарлады басылым.

Газеттің жазуынша, тек арнайы белгіленген аймақтарда алкоголь сатуға рұқсат етілмек – бүкіл ел бойынша ондай 600 сауда орны, негізінен қонақүйлерде, курорттарда және туристерге арналған аймақтарда болмақ. Тек тиісті лицензиясы, арнайы оқытылған қызметкерлері бар мекемелерде сыра, шарап және сидр сатуға рұқсат етілмек. Ал күші одан жоғары алкоголь ішімдіктерін сатуға бәз баяғысынша рұқсат жоқ, сондай-ақ жеке тұлғаларға алкоголь ішімдігін дайындауға салынған тыйым да сол қалпы күшінде.

Алкоголь ішімдіктеріне байланысты саясаттағы бұл өзгерістер Сауд Арабиясының "Vision 2030" экономикалық даму бағдарламасының бір бөлігі саналады. Атап айтқанда, бағдарлама туризм саласын кеңейтуді көздейді. Билік өкілдері бұл өзгерістер жаңадан жұмыс орындарын ашуға және шетелдік инвестиция тартуға септеседі деп есептейді.

1952 жылы Сауд Арабиясында алкоголь ішімдіктерін тұтынуға тыйым салынған, ол содан бері әлі күнге дейін күшінде. Бұл ел әлемде алкогольге қатаң тыйым салған мемлекеттердің бірі.

Өзбекстан мен Қазақстан көлемі ірі және бос жүк көліктерін жаңа бекеттер арқылы өткізуді жолға қойды жоспарлап отыр. Өзбекстанның Кеден комитеті баспасөз қызметінің хабарлауынша, бұл туралы Өзбекстан Кеден комитетінің төрағасы Акмалхужа Мавлонов пен Қазақстан Қаржы министрлігінің мемлекеттік кіріс комитетінің төрағасы Жандос Дүйсембаевтың 22 мамырда Алматыда өткен кездесуінде айтылған.

Тараптар мұндай санаттағы көліктерді "Ок олтин" – "Целинный" және "Малик" – "Сырдария" бекеттері арқылы өткізу Өзбекстандағы "Яллама", "Нажимов" және "Сырдария" бекеттеріндегі, сондай-ақ Қазақстанның шекара бекеттеріндегі кезекті айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді деп үміт артады.

Екі ел арасындағы тауар айналымын кеңейту жөніндегі бекітілген бағдарламаға сәйкес, 2030 жылға қарай өзара сауда көлемі 10 миллиард АҚШ долларына дейін жеткізілмек.

Осыған байланысты екі елдің кеден қызметтері шекарадан өткізу тәртібін жеңілдетіп, ауыл шаруашылығы өнімдері үшін "жасыл дәліз" енгізіп, өткізу бекеттеріндегі кезектерді тиімді басқаруды көздеп отыр.

Биыл маусым айынан бастап Өзбекстан шекара маңындағы кеден бекеттерінде "Электрон кезек" жүйесін кезең-кезеңімен енгізе бастамақ. Бұл жүйе алғаш болып Қазақстанмен шекарадағы "Науаи" кеден бекетінде іске қосылады.

Бұған дейін Өзбекстан мен Қазақстан өзара сауда көлемін арттыру мақсатында төрт қосымша сауда дәлізін ашуды жоспарлап отыр деген ақпарат жарияланған еді.

Өткен аптада Өзбекстан Қазақстан азаматтарының ел аумағына ішкі құжатпен немесе ID-картамен, ал балалардың – "киндер-паспорт" көрсетіп, 30 күнге дейінгі мерзімге емін-еркін кіру мүмкіндігін қарастырып жатыр деген хабар тараған.

АҚШ президенті Дональд Трамп Ресей президенті Владимир Путинді "мүлде есінен адасты" деп сынға алды. Ресей армиясы бірнеше күн қатарынан Украинаға дронмен және зымыранмен жаппай шабуыл жасағаннан кейін Трамп өзінің Truth Social әлеуметтік желісінде әлгіндей пост жазды.

"Ресейлік Владимир Путинмен әрдайым өте жақсы қарым-қатынаста болған едік, бірақ оған бірдеңе болды. Ол мүлде есінен адасты! Көп адамды еш қажетсіз өлтіріп жатыр, мен әскер ғана туралы айтып отырған жоқпын. Зымырандар мен дрондарды себепсізден-себепсіз Украина қалаларына ұшырып жатыр", – деп жазды Трамп.

Ол Путин күллі Украинаны иемденгісі келетінін, бірақ оның аяғы Ресейді жақсылыққа апармайтынын ескертті.

"Ол Украинаны тек бір бөлігін емес, тұтас алғысы келетінін үнемі айтып келдім және ол шындық болып шығуы мүмкін, бірақ егер ол мұны іске асырса, бұл Ресейдің күйреуіне әкеледі", – деп мәлімдеді Трамп.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Дональд Трамп пен Владимир Путин екі сағаттан артық сөйлесті

Трамп Украина президенті Владимир Зеленскийді де сынға алды. Оның пікірінше, Зеленскийдің сөздері елге зиян болып отыр. Алайда нақты қандай сөздер екенін Трамп нақтыламады.

"Тура сол сияқты, президент Зеленский де не болса соны айтып, өз еліне еш пайда тигізіп жатқан жоқ. Оның аузынан шыққан әр сөзі мәселе туындатады, маған онысы ұнамайды және оны доғарғаны жөн болар еді", – деді Трамп.

Бұған қоса ол "егер мен президент болғанымда, Украинадағы соғыс мүлде басталмас еді" деп, осыған дейін де бірнеше рет айтқан сөзін тағы қайталады. Бұдан бөлек, Трамп Ресей мен Украина арасындағы соғыстан өзін аулақ ұстауға тырысып, бұл соғыстың оған қатысы жоғын айтты. Бұрын, АҚШ президенті болып екінші мерзімге сайланғанға дейін Трамп Ресей мен Украина арасындағы соғысты бірнеше күн ішінде тоқтатуға уәде берген.

"Бұл – Трамптың емес, Зеленскийдің, Путиннің және Байденнің соғысы. Мен тек өрескел біліксіздік пен өшпенділік кесірінен тұтанған ірі әрі жексұрын өртті сөндіруге көмектесіп жатырмын", – деп жазды АҚШ президенті.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Ресей Украинаға түнде тағы соққы жасады. 10-нан астам адам қаза болды

Бұған дейін Трамптың арнайы өкілі Кит Келлог кейінгі күндері Ресей армиясының Украинаға жасаған жаппай шабуылдарына байланысты пікір білдіріп, оларды "масқара әрекет" деп атаған.

"Бұл – Киев. Әйелдер мен балаларды түнде өз үйінде мақсатсыз өлтіру – бейбіт тұрғындарды қорғауға бағытталған 1977 жылғы Женева бейбіт хаттамаларын көпе-көрнеу бұзуға жатады. Бұл шабуылдар – масқара қылық. Адам өлтіруді тоқтатыңдар. Атысты дереу доғарыңдар", – деп жазды Келлог.

Украина әуе күштері қолбасшылығының хабарлауынша, 25 мамырға қараған түні Ресей Украинаны нысана етіп, кемінде 69 зымыран мен 298 дрон ұшырған. Олардың 45 зымыраны мен 266 дронын Украина күштері атып түсірген. Кейінгі мәліметтер бойынша, осы шабуылдардың салдарынан Украинада 12 адам қаза тауып, 50-ден аста адам жараланған.

Ресейдің Киев облысына жасаған жаппай шабуылы салдарынан төрт адам өлген, тағы 16 адам жараланған, олардың арасында үш бала бар. Киев қаласында 11 адам жараланып, бизнес орталығы мен жатақхана бүлінген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп еуропалықтарға "Путин соғысты тоқтатқысы жоқ" деген - WSJ