21 сәуірде "QANTAR құқықтық қолдау орталығы" қорының заңгерлері президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа ашық хат жазып, Қаңтар қырғынын зерттеуге халықаралық сарапшыларды тартуға үндеді. Олар бұған қоса, құқық қорғау органдарын ай сайын қаңтар оқиғасы бойынша ашылған әрбір іс бойынша есеп беруге міндеттеуді сұрады. Қаңтар қырғыны бойынша әрбір азаптау, жаралану және адам өлімі фактісін ашық, әділ, жылдам тергеуді сұрады. Бұл жөнінде Vlast сайты хабарлады.

Жиын барысында заңгерлер Қаңтар қырғыны тиісті дәрежеде тәуелсіз әрі ашық зерттелмей отырғанын алға тартып, азаптау фактілері баяу жүріп жатқанын жеткізді. Кемінде 238 адамның өмірін қиған қанды қырғын кезінде бейбіт азаматтарға оқ атқандардың әлі күнге дейін жауапқа тартылмағаны айтылды.

"Қор жұмыс істеген үш айға жуық уақыт ішінде адвокаттар оқиғалардың жалпы сипатын анықтады. Құқық қорғау және сот органдары Қаңтар оқиғасына қажетті дәрежеде реакция білдірді деп айта алмаймыз. Адвокаттар қылмыстық істердің тиісті дәрежеде тергелмегенін айтып отыр. Оқ жарақатымен байланысты істерді мемлекеттік органдардың бір-біріне сілтегені туралы фактілер бар. Іс бір органнан екінші органға жеткенше дәлелдер жоғалады" деді адвокаттар тобының үйлестірушісі Данияр Қанафин.

Заңгерлер Қаңтар оқиғасына байланысты сот процестерін созбауды, баяу жүріп жатқан азаптау істерін тергеуді жылдамдатуды талап етті.

Талдықорғанда бір отбасынан үш адамның оққа ұшуы және отбасымен бірге көлікте отырғанда атқылауға ұшыраған ер адамның ісін жүргізіп жатқан адвокат Ринат Байболда қылмыстық істе қаза болғандар мен жәбірленушілер бар болғанмен, әлі күнге дейін күдікті жоқ екенін айтты.

– Әскери-тергеу басқармасы істі тергеп жатқанмен олармен бұрынғы әдіспен байланыс орнатып отырмыз, себебі олар тіпті электронды үкімет порталында да жоқ. Көп шағымға қарамастан бізде жәбірленушілер мен қаза болғандар бар да, әлі күнге дейін күдікті жоқ. Қылмыс жасалды, ал кінәлі жазалана ма? Зардап шеккендер, қаза болғандар, оның ішінде кішкентай бала қандай да бір қауіп төндірді ме? - деді адвокат Ринат Баймолда.

Жиын барысында Қаңтар оқиғасы кезінде ауыр жараланып, ауруханаға түскен, ізінше ауруханадан ұстап әкетілген Қосай Маханбаев есімді ер адам сөйледі. Ол 37 күн бойы тергеу изоляторында көрген азабын баяндады.

"Менің азапталуым бойынша істі жасырғысы келеді. Тергеу изоляторының тіркеу журналында 13 қаңтарға дейінгі жазбалардың бірі де жоқ, абыр-сабыр кезде тіркелмей қалған деп айтылады. Қазір барлық аурухананың камераларынан видеолардың өшірілгені анықталды. Себебі олар тек 15 күн ғана сақталады дейді. Бізді ауруханадан алып кеткеннен кейін дүмбімен ұрып-соқты, тепті, алты орындық автозакқа бірден 16 адамды тықты. СИ-18 тергеу изоляторында бетонда жаттық. Екінші қабаттағы медбикелер бізді тексеріп, қандай ауыр хәлде жатқанымызды көрді. Бірақ қазір олар ештеңе көрмедік деп жалған куәлік беріп отыр. Үш күн ас-су бермей, аштықпен қинады, азаптап тергеді. Жеті күн бойы суық еденде матрассыз, жамылғысыз далада жатқандай жаттық. Бізге моральдық қысым көрсетті. "Террорист, зорлықшы" деп атады", - деді Маханбаев.

Жиыннан Телеграмда блогер Әлішер Елікбаев трансляция жасады. Ол кәсіпкер Болат Әбіловтің сөзінен үзінді келтіреді.

"Қаңтардағы 200 адамның өліміне байланысты бірде-бір күдікті жоқ. Олар тағы да қанішерлерді жасырғысы келеді, ұстап бергісі келмейді. Адамдарды тиреден атқандай атқан. Қаза болған қыздың әкесі республикалық бес арнаға сұхбат берген, бірақ ешқайсында шықпаған" деді кәсіпкер.

Ақпаратқа қарағанда, "Qantar құқықтық қолдау орталығы" қорын қазақстандық кәсіпкерлер мен қоғам белсенділері құрған. Қор аясында 26 адвокат қаңтар оқиғасына байланысты 55 істі жүргізіп жатыр.

• Қаңтар оқиғасы кезінде және одан кейін мыңдаған азамат ұсталып, жүздеген адамға "терроризм", "жаппай тәртіпсіздік ұйымдастыру", "заңсыз қару-жарақ сақтау" секілді айыптар тағылды. Қамауда болғандардың арасында азапталғанын айтып шағымданғандар көп, бірақ оларды азаптау фактісі бойынша ұсталғандар некен-саяқ.
• Қаңтардың басында елде сұйытылған газ бағасының қымбаттауына байланысты митинг өтіп, наразылықтың соңы қантөгіске ұласқан. Ресми дерек бойынша, 230 адам қаза болды. Қаза тапқандар арасында күштік құрылымның 19 қызметкері бар. Бұған қоса, қаңтар оқиғасына байланысты ұсталған тағы сегіз адамның тергеу изоляторында көз жұмғаны хабарланды. Билік опат болғандардың есімін жарияламады. Халықаралық ұйымдар Қаңтар оқиғасын халықаралық сарапшылардың көмегімен зерттеуге үндегенмен Нұр-Сұлтан ұсынысты кері қайтарған.

Еуропа одағы Ресейге қарсы санкцияларды айналып өту әрекеттерінің 80 пайызына Қытайдың қатысы бар деп күдік келтіреді. Бұл жөнінде Германия сыртқы істер министрлігінің жабық есебінде айтылған деп хабарлады Süddeutsche Zeitung газеті мен NDR және WDR телеарналары.

Құжат 20 мамыр күні Брюссельде өткен Еуроодақ сыртқы істер кеңесінің отырысының қорытындысын түйіндеген. Ол жиында Ресейге қарсы санкциялар режимін кеңейту мүмкіндіктері және бұрын қабылданған шаралардың тиімділігі талқыланған. Құжатқа сәйкес, Еуроодақ санкциялар Ресей экономикасына айтарлықтай әсер еткен деп есептейді. Тасадағы флотпен күресте белгілі бір жетістіктерге қол жеткені айтылған. Еуроодақтың санкциялар жөніндегі комитетінің төрағасы Дэвид О'Салливан ондай кемелер жиі пайдаланып жүрген Түркия, Үндістан және Малайзия порттарына қарсы санкция енгізу мүмкіндігін қарастыруды ұсынған.

Брюссель Ресейге әскери мақсатта пайдаланылуы мүмкін тауарлардың үшінші елдер арқылы экспортын шектеу бағытында "кейбір жетістіктерге" жеткен. Атап айтқанда, Армения, Сербия, Өзбекстан және Үндістан бағытындағы экспортқа байланысты нәтиже бар. Алайда, Қазақстан, Біріккен Араб Әмірліктері және Түркияға келсек, қиындықтар әлі бар деп жазылған құжатта.

Есепте Еуроодақ Ресейге қарсы санкцияларды айналып өтуге қарсы күресте АҚШ-тың қолдауына арқа сүйей алмайтыны айтылған. Бұл мәселеге байланысты келіссөздер сәтсіз аяқталған.

Құжатқа сәйкес, О’Салливан Еуроодақ пен АҚШ арасында санкциялар режимі бойынша ешқандай бірлескен байланыс қалмағанын растаған. Сондай-ақ, G7 елдерінің жаңа шектеу шаралары бойынша ынтымақтастығы бұрынғы "қарқыннан айырылғанын" атап өткен.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Еуроодақта Ресейге санкция салатын тетік қалды ма?

АҚШ президенті Дональд Трамп осы аптада Ресейге қарсы жаңа санкциялар енгізу мүмкіндігін қарастырып жатыр, деп жазды Wall Street Journal басылымы Трамптың төңірегіндегі дереккөздерге сүйеніп.

Басылымның мәліметінше, талқыланып жатқан шаралар арасында Ресейдің банк секторына қосымша санкциялар салу қарастырылмаған. Жаңа санкциялардың мақсаты – Ресей президенті Владимир Путинді ымыраға келуге, соның ішінде АҚШ президенті талап етіп отырғандай, атысты отыз күнге тоқтатуға келісуге мәжбүрлеу. Жаңа санкциялар бойынша түпкілікті шешім әлі қабылданған жоқ, Дональд Трамп бұл идеядан бас тартуы да мүмкін.

25 мамыр күні президент Трамп Ресейге қарсы жаңа санкциялар енгізу мүмкіндігін сөзсіз қарастыратынын мәлімдеп, Ресей президенті Владимир Путинді сынға алған. Ол Ресей басшысының әрекетін түсінбейтінін айтты.

"Біз келіссөз жүргізіп жатқан шақта, ол Киев пен басқа қалаларға зымыранмен шабуыл жасады. Бұл маған мүлде ұнамайды", – деді АҚШ президенті. Ол мұны Ресей әскері Украина қалаларын жаппай атқылағаны жайлы ақпарат тарағаннан кейін айтты.

Wall Street Journal басылымының жазуынша, бірнеше апта бойы Трамп Путинге атысты тоқтатудан бас тартқаны үшін қысымды күшейту қажеттігі жөніндегі үндеулерге құлақ аспай келген. Америкалық ресми тұлғалардың айтуынша, Трамптың басты уәждерінің бірі – ол Путинді жақсы танитынына сенімді болған. Сондықтан ол Ресей басшысы маған жасаған жақсылығы ретінде соғысты тоқтатуға келіседі деп ойлаған. Алайда өткен аптада Путинге телефон шалып, екеуі екі сағаттан артық сөйлескеннен кейін АҚШ президентінің пікірі өзгере бастаған. Сол жолғы әңгіме барысында Путин Украинамен бітімге келуге дайын емес екенін аңғартқан.

Сонымен қатар, АҚШ конгресінің сенатында Трамптың одақтасы, республикашыл сенатор Линдси Грэм мен демократ сенатор Ричард Блументаль ұсынған заң жобасы қаралып жатыр. Бұл жоба Ресейге қарсы жаңа санкциялар салуды және Ресейден мұнай, газ және уран сатып алған елдерден келетін өнімдерге жоғары кедендік баж салығын енгізуді көздейді. Сенат мүшелерінің басым көпшілігі бұл бастамаға қолдау білдіріп отыр.

Ресей президенті Владимир Путин, Ресей нарығынан кететінін мәлімдесе де, осы елден әлі де табыс тауып жатқан шетелдік IT-компанияларды "тұншықтыруға" шақырды.

"Оларды тұншықтыру керек. ... Мұны еш қымсынбастан айтып отырмын, себебі олар бізді тұншықтырғысы келеді, біз де солай жауап қатуымыз керек. Бар болғаны сол. Біз ешкімді қуған жоқпыз, ешкімге кедергі келтірген жоқпыз, керісінше, оларға нарығымызда жұмыс істеуге барынша қолайлы жағдай жасадық. Ал олар бізді тұншықтырмақшы. Бізден де дәл сондай жауап болу керек", – деді Путин 26 мамыр күні Кремльде кәсіпкерлермен кездесуде.

Путин мұны Iva Technologies компаниясының бас директоры Станислав Иодковскийдің сөзін бөліп жіберіп айтты. Иодковский өз сөзінде Ресейден кеткен, бірақ әлі күнге дейін жұртқа қызметін ұсынып отырған Zoom мен Microsoft сынды сервистердің жұмысын "аз-мұз шектеуді" сұраған еді.

"Мысал келтірейін: кейбір сарапшылардың болжамынша, Ресейде осы сервистердің әлі де жұмыс істеп жатқанының салдарынан бұл сала миллиардтаған шығын шегеді", – деді Иодковский.

Путин ресейліктердің Батыстың бағдарламалары мен сервистеріне "байлануын" "зиян әдетке" теңеп, Ресейдегі қолданушыларды ондайдан арылтуды талап етті.

Бұған қоса, Путин шетелдік маркетплейстерге де назар аудару қажеттігін айтты. Бұл платформалар Ресейге "не болса соны, кез келген мөлшерде" жеткізе алады деді ол. Путиннің сөзінше, ресейлік өнімдердің орнына шеттен әкелінген құрал-жабдықтарды пайдалануға мүмкіндік беретін "айла-амалдар" жойылмайынша, Ресейде "өзіміздің дымымыз болмайды".

Ол сондай-ақ Ресей нарығынан кеткен "Макдональдс" мейрамханалар желісінің орнына ашылған "Вкусно – и точка" дәмханалар желісіне баруға уәде берді. Егер "Макдональдс" қайта оралғысы келсе, Ресей оны "қызыл кілем төсеп" қарсы алмайды деді Путин.

АҚШ-тың Таяу Шығыс бойынша арнайы өкілі Стив Уиткофф палестиналық ХАМАС радикал тобы (АҚШ пен Еуроодақ террористік ұйым деп таныған) Газа секторында атысты тоқтату туралы ұсынылған шарттарға келісті деген ақпаратты жоққа шығарды.

Бұған дейін Reuters агенттігі аты-жөні аталмаған, ХАМАС тобына жақын палестиналық шенеуніктің айтқанына сүйеніп, ХАМАС Газа секторында атысты тоқтату жайлы Уиткоффтың ұсыныстарына келісім берген деп хабарлаған еді.

Reuters агенттігі сүйенген әлгі шенеуніктің сөзінше, Уиткоффтың ұсынысына сәйкес, ХАМАС 2023 жылдың 7 қазанынан бері кепілде ұстап отырған көзі тірі он израильдік тұтқынды екі кезеңде босатуға тиіс болған. Мұның қарымы ретінде Газа секторында 70 күнге атысты тоқтату режимі енгізіліп, Израиль сектордан әскерін ішінара әкетеді және Израиль түрмелеріндегі жүздеген палестиналықты босатады деген еді ол.

Ал Уиткофф болса, ХАМАС-қа атысты тоқтату жөнінде ондай ұсыныс жасамағанын мәлімдеген.

Reuters-тің хабарлауынша, Израиль өкілі бұл жоспарды қабылдауға келмейтін ұсыныс ретінде бірден жоққа шығарған және ондай жоспар Уиткоффтың шын мәнінде ұсынғандарымен сәйкес келмейтінін айтқан.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

ХАМАС кепілде ұстаған Идан Александерді босатты

Мұның алдында, 2024 жылдың қаңтарында Израиль мен ХАМАС арасында жасалған атысты тоқтату туралы келісім биыл 18 наурызда бұзылған еді. Оған ХАМАС тобының қолында қалған барлық тұтқындарды дереу босату туралы талапты орындаудан бас тартуы себеп болды. Израиль қорғаныс армиясының (ЦАХАЛ) бағалауынша, қазіргі таңда ХАМАС-тың қолында кепілге алынған адамдардың шамамен 50-ге жуығы қалып отыр, олардың тек 21-і тірі деп есептеледі.

ХАМАС бұған дейін Израиль әскерін Газадан толық әкеткен жағдайда, кепілде ұстап отырған адамдарды босатып, атысты біржола тоқтатуға дайын екенін мәлімдеген болатын. Ал Израиль премьер-министрі Биньямин Нетаньяху Газа секторындағы соғыс тек ХАМАС ұйымы толық жойылғаннан кейін ғана аяқталуы мүмкін деген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Израиль Газа секторында ірі шабуыл бастады

Батыс елдері Украинаға берілген қару-жарақтан алыс қашықтағы нысаналарды атуға қойылған шектеуді алып тастады. Бұл жаңалықты Германияның жаңа канцлері Фридрих Мерц WDR телеарнасы эфирінде мәлімдеді.

"Украинаға берілетін қару-жарақтан алыстағы нысананы атуға енді британдар да, француздар да, біз де шектеу қоймаймыз. Сол сияқты америкалықтар тарапынан да шектеу жоқ", – деді Мерц.

Оның сөзінше, бұл Киев "мысалы, Ресейдегі әскери нысандарға шабуыл жасау арқылы өзін қорғай алады" дегенді білдіреді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Стармер мен Макрон Ресей аумағына соққы беру бойынша АҚШ ұстанымын өзгерткісі келеді

Мерц бұған дейін бірнеше рет Украинаға әскери көмекті ұлғайтуға шақырған, соның ішінде алысқа ұшатын "Таурус" қанатты зымырандарын беруді ұсынған. Алайда Киевке ондай зымыран беруге бұрынғы канцлер Олаф Шольц басқарған үкімет қарсы болған.

"Мен әрқашан мұны [Украинаға Taurus зымырандарын беруді] еуропалық серіктестермен келісілген жағдайда жасар едім деп айтып келемін," – деді Мерц. Германия канцлері атап өткендей, Батыстың кей елдері Украинаға алысқа ұшатын зымырандар жеткізуді әлдеқашан бастаған.

Бұған дейін Германия үкіметі Украинаға берілетін жаңа әскери көмек пакеттерінің мазмұнын егжей-тегжейлі жарияламау жөнінде шешім қабылдаған еді. Мерц Германия Украинаға "Таурус" зымырандарын жібергенін я жібермегенін нақтыламады.

Мерцтің мәлімдемесіне байланысты пікір білдірген Кремльдің баспасөз хатшысы Дмитрий Песков:

"Егер ондай шешім расымен қабылданса, бұл біздің саяси жолмен реттеу мақсатына қайшы келеді," – деп мәлімдеген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Ұлыбритания, Германия, Франция және Польша басшылары Киевке барды

Ресей әскері Балтық теңізінде мұнай таситын танкерлерге еріп жүретінді шығарды. Ол танкерлер, болжам бойынша, тасадағы флотқа тиесілі болуы мүмкін. Финляндияның қорғаныс министрі Антти Хяккянен Yle телеарнасына берген сұхбатында осылай деп мәлімдеді.

Министрдің сөзінше, танкерлер Фин шығанағынан өткен кезде әскери кемелер қоса еріп жүреді. Ол операцияға қандай кемелер қатысып жатқаны нақты айтылмаған. Хельсинки әлгі кемелердің танкерлерге бұлайша еріп жүруін қауіп деп қарастырмайтынын мәлімдеді.

Теңізде танкерлермен бірге жүру Финляндия мен Эстонияның шекара қызметкерлері "тасадағы флотқа тиесілі" делінетін танкерлерді ұстағаннан кейін басталған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

FT: Ресей мұнай шектеулерін айналып өту үшін "көлеңкелі флот" жасақтайды

Еуропа одағы елдері ескірген танкерлердің Ресей мұнайын тасымалдауы аймақ экологиясына қатер төндіруі мүмкін екенін айтып отыр. Оған қоса, Еуроодақ енгізген санкцияларға сәйкес, әлгіндей кемелер мұнайды белгіленген шекті межеден асатын бағамен тасымалдаған жағдайда оларға сақтандыру қызметін көрсетуге тыйым салынады.

Дүйсенбі күні Финляндияның сыртқы істер министрлігі Ресейдің елшісі Павел Кузнецовты шақыртып, оған 23 мамыр күні екі ресейлік әскери ұшақ елдің әуе кеңістігін бұзған деген болжамға байланысты нота тапсырды, деп хабарлады Yle телеарнасы.

СІМ өкілдері Ресей елшісіне Финляндия шекара бұзылған болуы мүмкін деген дерекке мән бере қарап отырғанын және бұл мәселеге байланысты ресми түсініктеме талап ететінін жеткізген.

Өткен аптада жұма күні күндіз Хельсинкидің шығысында орналасқан Порвоо коммунасы ауданында Финляндия әуе кеңістігі шекарасы бұзылған болуы мүмкін деген ақпарат тараған. Оқиғаның егжей-тегжейі жарияланған жоқ. Мәскеу ол оқиға жөнінде ешқандай пікір білдірмеді.

АҚШ президенті Дональд Трамп Еурокомиссия төрайымы Урсула фон дер Ляйенмен телефонмен сөйлескеннен кейін Еуропа одағынан елге келетін тауарларға 50 пайыздық тариф енгізуді 9 шілдеге қалдырды.

"Бүгін маған Еуропалық комиссия төрайымы Урсула фон дер Ляйен қоңырау шалып, 50 пайыздық тариф бойынша маусымның 1-іне белгіленген мерзімді ұзартуды өтінді. […] Мен 2025 жылдың 9 шілдесіне дейін ұзартуға келістім", – деп жазды Трамп Truth Social әлеуметтік желісіндегі парақшасында.

Трамп Еурокомиссия жетекшісімен әңгіме "өте жағымды" болғанын айтты. Ол "келіссөз көп ұзамай басталады" деп жазды.

Фон дер Ляйен президент Трамп екеуі "жақсы" әңгіме өткізгенін X әлеуметтік желісінде жазды.

"Еуропа келіссөздерді жедел әрі батыл түрде алға жылжытуға дайын. Жақсы мәмілеге қол жеткізу үшін бізге 9 шілдеге дейін уақыт қажет", – деді ол.

АҚШ 1 маусымнан бастап Еуропа одағынан келетін көптеген тауарға 50 пайыздық тарифті күшіне енгізбек болған. Бұған дейін Трамп Еуропа одағымен тариф жайлы келіссөздер тығырыққа тірелді деп мәлімдеген еді.

• Биыл 2 сәуірде Трамп АҚШ-тың сауда серіктестерінің көпшілігінен баж алымы ұлғайтылатынын жариялаған. Мысалы, Еуропа одағынан АҚШ-қа баратын тауарларға 20 пайыздық баж салығы енгізілсе, Ұлыбритания тауарларына - 10%, ал кейбір елдердің тауарларына 40% және одан да көп мөлшерде баж салығы енгізілетінін мәлімдеген.
• 10 сәуірде АҚШ президенті 75 елден келетін тауарларға салынатын жаңа баж салығын енгізуді 90 күнге кейінге қалдырғанын, ал Қытайдан баратын тауарларға баж салығын 145% мөлшерінде бекіткенін мәлімдеді. Көп ұзамай Қытай АҚШ-тан баратын тауарларға 125% мөлшерінде баж салығын енгізетінін жариялады.
• Еуропа одағы АҚШ тауарларына 25% баж салығын енгізуді 90 күнге кейінге қалдырған.

Сауд Арабиясы 2026 жылдан бастап алкоголь өнімдерін шектеулі түрде сатуға және тұтынуға рұқсат бермек деп жазды үндістандық The Economic Times газеті. Бұл – осы елде 2030 жылы өтетін Дүниежүзілік EXPO көрмесіне және 2034 жылы болатын футболдан әлем чемпионатына дайындықтың бір бөлігі деп хабарлады басылым.

Газеттің жазуынша, тек арнайы белгіленген аймақтарда алкоголь сатуға рұқсат етілмек – бүкіл ел бойынша ондай 600 сауда орны, негізінен қонақүйлерде, курорттарда және туристерге арналған аймақтарда болмақ. Тек тиісті лицензиясы, арнайы оқытылған қызметкерлері бар мекемелерде сыра, шарап және сидр сатуға рұқсат етілмек. Ал күші одан жоғары алкоголь ішімдіктерін сатуға бәз баяғысынша рұқсат жоқ, сондай-ақ жеке тұлғаларға алкоголь ішімдігін дайындауға салынған тыйым да сол қалпы күшінде.

Алкоголь ішімдіктеріне байланысты саясаттағы бұл өзгерістер Сауд Арабиясының "Vision 2030" экономикалық даму бағдарламасының бір бөлігі саналады. Атап айтқанда, бағдарлама туризм саласын кеңейтуді көздейді. Билік өкілдері бұл өзгерістер жаңадан жұмыс орындарын ашуға және шетелдік инвестиция тартуға септеседі деп есептейді.

1952 жылы Сауд Арабиясында алкоголь ішімдіктерін тұтынуға тыйым салынған, ол содан бері әлі күнге дейін күшінде. Бұл ел әлемде алкогольге қатаң тыйым салған мемлекеттердің бірі.

Өзбекстан мен Қазақстан көлемі ірі және бос жүк көліктерін жаңа бекеттер арқылы өткізуді жолға қойды жоспарлап отыр. Өзбекстанның Кеден комитеті баспасөз қызметінің хабарлауынша, бұл туралы Өзбекстан Кеден комитетінің төрағасы Акмалхужа Мавлонов пен Қазақстан Қаржы министрлігінің мемлекеттік кіріс комитетінің төрағасы Жандос Дүйсембаевтың 22 мамырда Алматыда өткен кездесуінде айтылған.

Тараптар мұндай санаттағы көліктерді "Ок олтин" – "Целинный" және "Малик" – "Сырдария" бекеттері арқылы өткізу Өзбекстандағы "Яллама", "Нажимов" және "Сырдария" бекеттеріндегі, сондай-ақ Қазақстанның шекара бекеттеріндегі кезекті айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді деп үміт артады.

Екі ел арасындағы тауар айналымын кеңейту жөніндегі бекітілген бағдарламаға сәйкес, 2030 жылға қарай өзара сауда көлемі 10 миллиард АҚШ долларына дейін жеткізілмек.

Осыған байланысты екі елдің кеден қызметтері шекарадан өткізу тәртібін жеңілдетіп, ауыл шаруашылығы өнімдері үшін "жасыл дәліз" енгізіп, өткізу бекеттеріндегі кезектерді тиімді басқаруды көздеп отыр.

Биыл маусым айынан бастап Өзбекстан шекара маңындағы кеден бекеттерінде "Электрон кезек" жүйесін кезең-кезеңімен енгізе бастамақ. Бұл жүйе алғаш болып Қазақстанмен шекарадағы "Науаи" кеден бекетінде іске қосылады.

Бұған дейін Өзбекстан мен Қазақстан өзара сауда көлемін арттыру мақсатында төрт қосымша сауда дәлізін ашуды жоспарлап отыр деген ақпарат жарияланған еді.

Өткен аптада Өзбекстан Қазақстан азаматтарының ел аумағына ішкі құжатпен немесе ID-картамен, ал балалардың – "киндер-паспорт" көрсетіп, 30 күнге дейінгі мерзімге емін-еркін кіру мүмкіндігін қарастырып жатыр деген хабар тараған.

АҚШ президенті Дональд Трамп Ресей президенті Владимир Путинді "мүлде есінен адасты" деп сынға алды. Ресей армиясы бірнеше күн қатарынан Украинаға дронмен және зымыранмен жаппай шабуыл жасағаннан кейін Трамп өзінің Truth Social әлеуметтік желісінде әлгіндей пост жазды.

"Ресейлік Владимир Путинмен әрдайым өте жақсы қарым-қатынаста болған едік, бірақ оған бірдеңе болды. Ол мүлде есінен адасты! Көп адамды еш қажетсіз өлтіріп жатыр, мен әскер ғана туралы айтып отырған жоқпын. Зымырандар мен дрондарды себепсізден-себепсіз Украина қалаларына ұшырып жатыр", – деп жазды Трамп.

Ол Путин күллі Украинаны иемденгісі келетінін, бірақ оның аяғы Ресейді жақсылыққа апармайтынын ескертті.

"Ол Украинаны тек бір бөлігін емес, тұтас алғысы келетінін үнемі айтып келдім және ол шындық болып шығуы мүмкін, бірақ егер ол мұны іске асырса, бұл Ресейдің күйреуіне әкеледі", – деп мәлімдеді Трамп.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Дональд Трамп пен Владимир Путин екі сағаттан артық сөйлесті

Трамп Украина президенті Владимир Зеленскийді де сынға алды. Оның пікірінше, Зеленскийдің сөздері елге зиян болып отыр. Алайда нақты қандай сөздер екенін Трамп нақтыламады.

"Тура сол сияқты, президент Зеленский де не болса соны айтып, өз еліне еш пайда тигізіп жатқан жоқ. Оның аузынан шыққан әр сөзі мәселе туындатады, маған онысы ұнамайды және оны доғарғаны жөн болар еді", – деді Трамп.

Бұған қоса ол "егер мен президент болғанымда, Украинадағы соғыс мүлде басталмас еді" деп, осыған дейін де бірнеше рет айтқан сөзін тағы қайталады. Бұдан бөлек, Трамп Ресей мен Украина арасындағы соғыстан өзін аулақ ұстауға тырысып, бұл соғыстың оған қатысы жоғын айтты. Бұрын, АҚШ президенті болып екінші мерзімге сайланғанға дейін Трамп Ресей мен Украина арасындағы соғысты бірнеше күн ішінде тоқтатуға уәде берген.

"Бұл – Трамптың емес, Зеленскийдің, Путиннің және Байденнің соғысы. Мен тек өрескел біліксіздік пен өшпенділік кесірінен тұтанған ірі әрі жексұрын өртті сөндіруге көмектесіп жатырмын", – деп жазды АҚШ президенті.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Ресей Украинаға түнде тағы соққы жасады. 10-нан астам адам қаза болды

Бұған дейін Трамптың арнайы өкілі Кит Келлог кейінгі күндері Ресей армиясының Украинаға жасаған жаппай шабуылдарына байланысты пікір білдіріп, оларды "масқара әрекет" деп атаған.

"Бұл – Киев. Әйелдер мен балаларды түнде өз үйінде мақсатсыз өлтіру – бейбіт тұрғындарды қорғауға бағытталған 1977 жылғы Женева бейбіт хаттамаларын көпе-көрнеу бұзуға жатады. Бұл шабуылдар – масқара қылық. Адам өлтіруді тоқтатыңдар. Атысты дереу доғарыңдар", – деп жазды Келлог.

Украина әуе күштері қолбасшылығының хабарлауынша, 25 мамырға қараған түні Ресей Украинаны нысана етіп, кемінде 69 зымыран мен 298 дрон ұшырған. Олардың 45 зымыраны мен 266 дронын Украина күштері атып түсірген. Кейінгі мәліметтер бойынша, осы шабуылдардың салдарынан Украинада 12 адам қаза тауып, 50-ден аста адам жараланған.

Ресейдің Киев облысына жасаған жаппай шабуылы салдарынан төрт адам өлген, тағы 16 адам жараланған, олардың арасында үш бала бар. Киев қаласында 11 адам жараланып, бизнес орталығы мен жатақхана бүлінген.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп еуропалықтарға "Путин соғысты тоқтатқысы жоқ" деген - WSJ

Еуропа одағының билігі Ресейге салынатын жаңа санкциялар аясында 20-дан астам ресейлік банкті SWIFT жүйесінен ажырату мүмкіндігін талқылап жатыр. Бұл ақпаратты өз дереккөздеріне сүйеніп Bloomberg хабарлады.

Бұған қоса, Еуроодақ Ресей мұнайының әр барреліне 60 доллар деп бұған дейін белгіленген бағаны 45 долларға дейін төмендетіп, "Солтүстік ағын" газ құбырының құрылысына тыйым салуы мүмкін деп жазды агенттік.

Оның дерегінше, Еурокомиссия қазір Еуроодаққа мүше елдермен кеңесіп жатыр, алайда шешім қашан қабылданатыны әзірге белгісіз. Оған қоса, Ресейдің кірісін қысқарту және қару-жарақ өндіруге пайдаланылатын технологияларға ие болу мүмкіндігін шектеу мақсатында шамамен 2,5 миллиард доллар көлеміндегі жаңа сауда санкциясын енгізу мәселесі де талқыланып жатыр.

• SWIFT – халықаралық банктер арасындағы ең ірі есеп айырысу жүйесі. АҚШ пен Еуроодақ 2022 жылдың ақпанында ресейлік банктерді бұл жүйеден ажыратуды бастаған. Алайда Ресей жағының мәліметінше, былтырғы жылдың аяғына қарай шамамен 200 ресейлік банк әлі де SWIFT жүйесіне қосылулы болған.
• 2025 жылдың ақпанында Еуроодақ 16-санкциялар пакеті аясында тағы 13 ресейлік банк SWIFT жүйесінен ажыратылды. Осы аптада қабылданған 17-санкция пакетінде, Брюссельдің мәліметінше, Ресейдің тасадағы флотына тиесілі 200-ге жуық кемеге және 75 жеке және заңды тұлғаға шектеулер енгізілді.

Газа секторы аумағына Израиль жасаған әуе шабуылдары салдарынан кемінде 30 адам қаза тапқан. Мұндай деректі палестиналық ХАМАС тобына (АҚШ пен Еуроодақ террористік ұйым деп таныған) бағынышты Газа денсаулық сақтау министрлігі хабарлады, деп жазды Reuters агенттігі.

Мәліметтерге сәйкес, Газа секторының солтүстігіндегі Джабалия қаласында жергілікті журналистің үйіне жасалған шабуылдан ол адам отбасының бірнеше мүшесімен қоса мерт болған. Ал Нусейрат қаласында құтқару қызметінің жоғары лауазымды қызметкері мен оның әйелі қаза тапқан – шабуыл олар үйінде болған кезде жасалған.

ХАМАС бақылауындағы Газа үкіметінің баспасөз қызметі 2023 жылдың қазан айынан бері 220 палестиналық журналист қаза тапқан деп мәлімдеді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Израиль Хан-Юнисте тоғыз бала қаза тапқан деген деректі тексеріп жатыр

Израиль қорғаныс армиясы (ЦАХАЛ) жексенбі, 25 мамыр күні Бас штаб бастығы Эяль Замирдің Хан-Юнис қаласындағы әскерге барғанын хабарлады. Ол сарбаздарға: "Бұл соғыс мәңгілік емес", – деп мәлімдеген. Оның айтуынша, ХАМАС өз активтерінің басым бөлігінен айырылған.

"Біз тұтқындарды үйіне қайтару, ХАМАС пен оның билігін жою үшін қолымыздағы барлық құралды пайдаланатын боламыз", – деген Эяль Замир.

ЦАХАЛ хабарламасында жексенбі күні Газа секторына жасалған шабуылдар жөнінде ештеңе айтпаған.

Газа секторындағы әскери іс-қимылдар 2023 жылғы 7 қазанда ХАМАС тобы Израильге шабуыл жасағаннан бері (арасында аз ғана үзілістер болды) жалғасып жатыр. ХАМАС бастаған шабуыл салдарынан шамамен 1200 адам қаза тауып, 250-ге жуық адам тұтқынға түскен. Осы шабуылға қарымта ретінде Израиль ауқымды әскери операция бастаған. ХАМАС бақылауындағы Газа денсаулық сақтау министрлігі сол уақыттан бері 53 900-ден астам адам қаза тапқан деген дерек келтіреді (мұны тәуелсіз дереккөздерден нақтылау мүмкін болмай отыр). Оған қоса, ХАМАС-тың бірқатар жоғары лауазымды жетекшісі өлтіріліп, әскери инфрақұрылымының бір бөлігі жойылған. Қарулы қақтығыстар салдарынан Газа секторы аумағындағы ғимараттардың 60 пайыздан астамы қираған.

Германияның Ганновер қаласындағы Sparkasse банкі "Солтүстік ағын – 2" жобасының операторы Nord Stream 2 AG компаниясынан түскен төлем ақшаны елдің бұрынғы канцлері Герхард Шредердің есепшотына аударуды тоқтатқан. Мұндай ақпаратты немістің Bild басылымы жариялады.

Басылымның жазуынша, Nord Stream 2 AG компаниясы әр алты ай сайын Шредерге шамамен 200 мың еуро аударып тұрады. Бұл ақша – Шредерге Nord Stream 2 AG директорлар кеңесінің төрағасы қызметі үшін төленетін сыйақы. Шредер ол қызметті 2016 жылдан бері атқарып келеді.

Sparkasse банкі 2024 жылдың ортасынан бастап ол төлемдерді бұғаттап, ақшаны Люксембургтегі Газпромбанк филиалына кері қайтарып отырады. Банк мұндай шешім АҚШ тарапынан санкция салыну қаупі болғандықтан қабылданды деп түсіндірген. Bild атап өткендей, Шредердің өзі ешбір санкция тізіміне енбеген, ал "Солтүстік ағын – 2" жобасына қарсы АҚШ санкциялары 2022 жылы енгізілген.

Bild басылымының жазуынша, төлемдер бұғатталмай тұрып бірнеше апта бұрын Sparkasse банкі директорлар кеңесінің төрағасы қызметіне Белит Онай тағайындалған. Ол бұған дейін бұрынғы канцлерді бірнеше рет сынға алған еді. Онай 2022 жылы Ганновердің обер-бургомистрі қызметін атқарған кезде, экс-канцлер Шредердің Ресеймен іскерлік байланысын үзбегені үшін оны қаланың құрметті азаматы атағынан айыруды қолдаған.

Басылым дерегі бойынша, Шредер әзірге Sparkasse банкіне қарсы сотқа шағым түсірмеген.

АҚШ президентінің әкімшілігі Ұлттық қауіпсіздік кеңесінде (ҰҚК) ауқымды қысқарту бастады. Ондаған қызметкер жұмыстан босатылған. Мұндай ақпаратты өз дереккөздеріне сүйеніп, Washington Post, Reuters және CNN хабарлады.

БАҚ сөйлескен адамдардың айтуынша, қысқарту әкімшілік тағайындаған қызметкерлерге де, Мемлекеттік департаменттен, Пентагоннан және басқа да мекемелерден уақытша жіберілген шенеуніктерге де әсер еткен.

CNN мәліметінше, 100-ден астам ҰҚК қызметкері әкімшілік демалысқа жіберілген. Олардың арасында маңызды геосаяси мәселелер бойынша мамандар да болған деп хабарлады Reuters. Оларға ҰҚК-дегі қызметтен қысқартылғаны туралы хабарлама жұма, 23 мамырда жұмыс күні аяқталар алдында берілген. Олардың көпшілігі бұрынғы өз мекемелеріне оралуы мүмкін деп жазды агенттік.

Қысқартуларды АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесші қызметін қоса атқаруға кіріскеннен кейін басталған. Оған дейін ҰҚК кеңесшісі болған Марк Уолтц құпия ақпараттар Signal чатында жария болып кетуіне байланысты отставкаға кеткен. Әлгі чатқа Atlantic басылымының бас редакторы Джеффри Голдберг кездейсоқ қосылып кеткеннен кейін үлкен шу шыққан.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Трамп Майкл Уолтцты ұлттық қауіпсіздік кеңесшісі қызметінен босатты

Қысқартуды құптайтын ҰҚК құрамы алдыңғы президенттердің тұсында айтарлықтай ұлғайған дейді. Мысалы, кіші Джордж Буштың тұсында қауіпсіздік кеңесінде 204 адам, Барак Обама президент болған кезде – 222, Джо Байден әкімшілігінде – 186 адам жұмыс істеген. Дональд Трамптың алғашқы президенттік мерзімінде ҰҚК-де 119 адам болған. Қазір олардың санын, әкімшілік қызметкерлерін есептемегенде, 50-60 адамға дейін қысқартқысы келеді.

Washington Post дереккөздері ҰҚК тиімді жұмыс істеуі үшін Ақ үй ұлттық қауіпсіздікке жауапты басқа агенттіктерге көбірек өкілеттік беруі қажет екенін айтады. Алайда Дональд Трамптың басқару стиліне байланысты, оның іске асуы екіталай деп жазды басылым.

Ақ үй ҰҚК-дегі қысқарту жайлы ақпараттар әзірге түсініктеме берген жоқ.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

БАҚ: АҚШ мемлекеттік департаментінің бюджеті екі есе қысқаруы мүмкін

Израильдің қорғаныс армиясы (ЦАХАЛ) 24 мамыр, сенбі күні Газа секторының оңтүстігіндегі Хан-Юнис қаласында тұрғын үйге жасалған әуе шабуылы салдарынан тоғыз бала қаза тапқан деген хабарлады тексеріп жатқанын мәлімдеді. Бұл ақпаратты AFP агенттігі хабарлады.

Газадағы азаматтық қорғаныс агенттігінің мәліметінше (бұл құрылым АҚШ пен Еуропа одағы террористік ұйым деп таныған палестиналық ХАМАС радикал тобына бағынады), қаза тапқан балалар – жергілікті ерлі-зайыпты дәрігерлер Хамди әл-Наджар мен Алаа әл-Наджардың балалары. Агенттік өкілі Махмуд Бассалдың айтуынша, балалар қирандылар астынан өлі табылған. Кейбірі қатты күйген.

Отағасы мен оның 10 жастағы Адам есімді тағы бір ұлы ауыр жараланған. Отбасы түгелдей "Насер" ауруханасына жеткізілген.

Хан-Юниске әуе шабуылы жасалғанын ресми түрде растаған ЦАХАЛ, әскери дрон зымыраны "сол аумақтағы құрылымнан әрекет еткен бірнеше күдіктіні" нысанаға алған деп мәлімдеді. ЦАХАЛ өкілдері Хан-Юнис ауданын "соғыс қимылдары жүріп жатқан қауіпті аймақ" деп атап, бейбіт тұрғындар қаза тапқан деген ақпаратты тексеріп жатқанын айтты. 19 мамыр күні Израиль армиясы сол аудандағы бейбіт халықты эвакуациялау туралы бұйрық шығарған еді.

Израильдің орыс тіліндегі Newsru.co.il басылымының хабарлауынша, бұған дейін Израиль армиясы "Насер" аурухана кешенін террористер Израиль әскері мен азаматтарына шабуыл жоспарлау үшін пайдаланып отыр деп мәлімдеген. Мысалы, Газа секторындағы ХАМАС үкіметінің басшысы Исмаил Бархум 2025 жылдың наурыз айында көзі жойылғанға дейін дәл осы аурухана кешенінде әрекет еткен деген ЦАХАЛ 13 мамыр күні "аурухана аумағында орналасқан ХАМАС террористері штабына" әуе шабуылы жасалғанын айтты.

Израильде ХАМАС тобы 2023 жылғы 7 қазаннан бері Газада кепілде ұстап отырған тұтқындарды түгелдей босатуға қол жеткізуді талап еткен жаппай наразылық акциялары жалғасып жатыр. Израиль армиясының бағалауынша, ХАМАС қолында әлі шамамен 50 тұтқын бар, олардың 21-і ғана тірі болуы мүмкін. 24 мамыр кешке Тель-Авивте тұтқындардың туыстары қатысқан тағы бір митинг өтті. Акцияға қатысқандар үкіметтен Газадағы әскери әрекеттерді тоқтатуды талап етіп, соғысты жалғастыру ХАМАС қолында қалып отырған жақындарын босатуға көмектеспейтінін айтты.

Сенбі күні Израильдің ұлттық киберқауіпсіздік басқармасы тұрғындарға ХАМАС кепіл қылып ұстап отырған адамдардың дауысы, жарылыс дыбыстары мен айғай-шу жазылған жазбалар лек-легімен түскенін хабарлады. Басқарма мұны халық арасында "үрей тудыруды" көздейтін әрекет деп бағалады.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Израиль Газа секторында ірі шабуыл бастады